Product Lifecycle Management

Hoe zorg je als logistiek manager of supply chain manager nu dat er in elke fase precies genoeg voorraad ligt om de juiste servicegraad naar de klant te halen? Niet te veel (incourantie!), niet te weinig (omzetderving!), maar precies genoeg.

Helaas is voor elk product de verblijftijd in elke fase anders, verloopt de groeicurve anders, verschilt de vraag, en soms slaan producten zelfs hele fases over. En helaas zullen een groot aantal producten in de introductiefase blijven steken en van daaruit rechtstreeks naar de uitfaseerfase verhuizen.

Reflectiefase

Wanneer een product de introductiefase in gaat moet daar eigenlijk al een fase aan voorafgegaan zijn. Ik noem dat fase 0, of de reflectiefase. Heeft het wel zin om een bepaald product te introduceren. De assortiments-index is een hulpmiddel voor dit vraagstuk. Maar laten er eens van uitgaan dat het inderdaad zinvol is. De eerste fase die we dan tegenkomen is de introductiefase

Introductie: Waar en hoeveel inkopen?

In de introductiefase komt het product op de markt. Nu zijn er eigenlijk maar twéé relevante logistieke vragen. Hoevéél gaan we de eerste keer inkopen? En wáár gaan we het de eerste keer inkopen?  Het bepalen van de eerste inlading niet zo eenvoudig als we het over een nieuw product hebben. Vaak zijn er te weinig gegevend beschikbaar om statistische forecastmodellen te gebruiken en zullen we moeten kijken naar kwalitatieve modellen, waarbij marktkennis van commercie/marketing/category managers centraal staat.  De vraag waar we gaan inkopen is eigenlijk een afweging tussen kosten en reactievermogen naar de markt. Na een geslaagde introductie komt een product in de groeifase.

De groeifase: Buiten voorraad raken is fataal

Het product slaat aan en de vraag naar het product groeit per periode. Het is nu essentieel dat het product er is. Buiten voorraad raken is fataal. Optimalisatie van voorraad- en bestelkosten is hier eigenlijk ondergeschikt aan de servicegraad naar de klant. Wat echter niet wil zeggen dat we zo maar iets moeten gaan doen. Forecasting op basis van data is in deze fase belangrijk én mogelijk. In de introductie fase was de forecast meer gebaseerd op zogenaamde kwalitatieve modellen,in de tweede fase zijn er meer data beschikbaar en kunnen we kwantitatieve modellen gaan gebruiken.

Stabiele fase: optimaliseren

De stabiele fase is logistiek gezien de eenvoudigste. Het vraagpatroon is in theorie stationair (beweegt zich rond een bepaald gemiddelde) wat leidt tot eenvoudige forecast modellen. Ook de seriegrootte bepalingen (vaak gebaseerd op de EOQ/Camp aanpak) zijn redelijk eenvoudig evenals het bepalen van bestelgrenzen. Maar de voorraad strategieën, modellen en bestelparameters zijn zeker verschillend van de groeifase. Onvermijdelijk zal de vraag na verloop van tijd gaan afnemen en komt het product in de afnamefase terecht.

De afnamefase: Bestellen of niet bestellen?

Nu is optimalisatie van seriegrootte, veiligheidsvoorraad en servicegraad naar de klant ondergeschikt aan het risico incourant. Blijven zitten met onverkoopbaar spul is kostbaar. De belangrijkste uitdaging is om de producten kwijt te raken, desnoods tegen hoge kortingen. Incourantie is nog duurder. De vraag is óf we in deze fase nog een bestelling moeten plaatsen, het risico op incourant is erg groot. Na de afnamefase komt onvermijdelijk de laatste fase: het uitfaseren.

Uitfaseerfase: de spreekwoordelijke prullenbak

In deze fase hoeven we ons niet meer druk te maken over zaken als voorraadstrategie of forecasting. Alleen hoe we zo snel mogelijk van de producten afkomen tegen een zo goed mogelijke prijs. En uitfaseren betekent fysiek (uit het magazijn), administratief (niet meer te bestellen), commercieel (niet meer zichtbaar voor klant) en financieel (afschrijven).

De levensduur en de levertijd

De bovenstaande filosofie is toepasbaar met producten met een redelijke levensduur (lees enkele jaren) maar in de hedendaagse 24-uurs economie hebben sommige producten maar een levensduur van een paar maanden tot maximaal een jaar. Dan is het te hopen dat de levertijd kort is. Anders is de totale levensduur ongeveer gelijk aan de levertijd en komt dit neer op maar één bestelling plaatsen.